چه کنیم که گناه نکنیم

توبه

گناهی کرده ام و توبه کرده ام و احساس گناه میکنم . میخواهم بدانم این را چه وقت باید به شوهرم بگویم.

هیچ وقت . چون توبه کرده اید و توبه گناه را از بین میبرد . چرا احساس گناه میکنید؟ خداوند در قرآن میفرماید : ای بنده های من ، آنهایی که گناه کرده اید ، از رحمت خدا مایوس نشوید . خدا همه گناهان شما رامیبخشد  ، او آمرزنده است . او میبخشد به هر اندازه که گناه داشته باشید . اگر گناهانت به اندازه کوه ابوقبیس باشد  و به تعداد ریگ های بیابان باشد . جوانی به پیامبر گفت : خیلی گناهکارم . آقا گفت گناهت از کوه ابوقبیس هم بزرگتر است ؟ گفت : بله . اقا گفت : جوان برو توبه کن . خدا میبخشد . این آیه مربوط به وحشی که جگر حمزه را بیرون کشید و به هند داد و او خورد و معروف به هند جگر خوار شد ، است.   و شأن نزول آن وحشی است که وقتی مسلمان شد و گفت من حمزه را کشته ام و اگر توبه کنم خدا میبخشد ؟ آقا گفت : بله خدا تو را میبخشد ولی چون حادثه تلخی بود آقا گفت : دیگر جلوی چشمم نباش . دین تعارف ندارد . میگوید همه گناهانت بخشوده میشود . چقدر روایت داریم . رسول خدا میفرماید : من تاب من الذنب کمن لا ذنب له . کسی که ازگناه توبه میکند مثل کسی است که گناه نکرده است . ما تعبیر داریم  که کمن ولده امه مثل آدمی میشود که ازمادرمتولد شده  است . یکی ازنکات ظریف دین ما ، همین است که نباید گناهانمان را به دیگران بگوییم واعتراف کنیم . برعکس مسیحیان. به جوانانی که دچار یاس میشوند ، بشارتی بدهم که نه تنها گناهان شما را میبخشد ، درقرآن میگوید : اولئک یبدل اله سیئاتهم حسنا : گناه شما را به ثواب تبدیل میکند . ولی همه اینها به این شرط است که توبه ، واقعی باشد ، مصمم باشید که دیگر این گناه را نکنید واگرحق الناس است آنرا هم بدهید واگر حج هم برگردنتان است انجام بدهید . مگر میشود کسی که گناه کرده با کسی که گناه نکرده فرقی نکند؟ انگار گناه نکرده ، مگر میشود؟ بله خدا می خواهد جلوی گناه انسان را در  جامعه بگیرد. کسی که توبه میکند دیگر تکرار نمیکند ودچار یاس نمیشود . دختری شانزده ساله گفته بود من سه ماه است دیگر نماز هم نمی خوانم . چون می دانم خدا مرا نمی بخشد ، گفتم مگر توبه نکردی ؟ گفت : چرا ولی مطمئنم خدا مرا نبخشیده و من خجالت میکشم جلوی خدا بایستم و نماز بخوانم و انسان امیدوار میشود . شما نگویید.  احساس گناه هم نکنید . چون کسی که توبه کرده ، معنی ندارد احساس گناه بکند.

آیا ممکن است کسی که توبه میکند جایگاهش نزدخدا ، مثل همان موقعی است که گناه نمی کرده است و خداوند او را مثل گذشته  دوست داشته باشد؟

بله . این ارتباطی به بحث زناشویی ندارد ولی پیامک های زیادی داریم و این نشان میدهد که جوانان ما دوست دارند پاک باشند و اگر خطایی کردند به سوی خدا برگردند . بله همین جور است . یعنی دقیقا بدانید ، کسی که توبه کرده می تواند ، عین همان زمانی بشود که گناه نکرده و خدا او را دوست داشته است .  آیه شریفه قرآن : ان اله یحب التوابین . خداوند توبه کنندگان را دوست دارد و این ادات تاکید است" ان " یعنی حتماً . معمولا مخاطبان ما جوانان هستند و جای خوشبحتی و خوشحالی است . جوانان بدانید خداوند هر کس را که توبه کند دوست دارد اما از جوان بیشتر . رسول گرامی فرمودند : التوبه حسنه ولکن فی الشباب احسن . توبه نیکو است ولی در جوان نیکوتر است . باز فرمودنده اند : هیچ چیزی نزد خدا محبوب تر از جوان توبه کننده نیست . جوانان عزیز قدر خودتان را بدانید . یک روایت عجیب داریم . یک نفر در بیابان تاریک اسبی دارد و روی اسب ،  توشه ای دارد و در بیابان  سفر می کند ، در شب تاریک اسب فرار میکند و تمام توشه روی اسب است . این شخص تک و تنها در وسط بیابان ساعتها می گردد و این اسب را پیدا نمیکند و نا امید است و مرگ خودش را در جلوی چشمانش می بیند ، یک دفعه اسب جلویش ظاهر میشود با توشه ای که رویش است . چقدر خوشحال میشود . تصور بفرمایید ، خیلی خوشحال میشود امام باقر(ع)  فرمودند : وقتی یک جوانی توبه می کند و به سو خدا بر میگردد و خدا از کسی که مرکبش را پیدا کرده بیشترخوشحال میشود . عزیزان قدر خودتان را بدانید ، برگردید و خدا دوستتان دارد و مطمئن باشید همان میشوید که قبل از گناهانتان بودید . من تاکید میکنم زیرا مواردی داریم که می گوید من می دانم که خدا دیگر دوستم ندارد . خوب حالا که خدا دوستم ندارد چرا کار خوب بکنم . مطمئن باشید خدا دوستتان دارد .
مقدمه : رفتارها و عواملی هست که تنش و اختلاف ایجاد می کند . از جمله ، یادآوری خاطرات گذشته، در طی خواستگاری یک موقع حرفی زده شده ، اگر زنده بشود آفت و آسیب است ،  ذکر خواستگاران خانم به آقا و کاندیداهای آقا به خانم ،  توقعات فراتر از دوران عقد  ، ما نباید در این دوره توقعاتمان زیاد باشد . گاهی زوج جوان توقعاتی زیادی ازهم دارند این باعث تنش میشود، جدال و بگو و مگو ،  شوخی بیجا و همراه با بی حرمتی ، سوءتفاهم ها ،  قهرها بویژه اگر مکرر باشد ، بی اعتنایی به غرایز همدیگر، بی اعتنایی خانم به غریزه آقا و گاهی بی احترامی و بی توجهی به خانواده هایشان که این ده مورد اگر به آن توجه نشود ، تنش ایجاد میکند.

آیا شخص برای اینکه توبه کند باید مراحل خاصی را طی کند یا عبارات خاصی را بگوید ؟

خیر . توبه همان پشیمانی واقعی از گناه و تصمیم برای  ترک گناه است  و تکرار نکند و اینکه پشیمانی قلبی مان را چطور به خدا نشان بدهیم . هرکس بیانی دارد ، یکی میگوید خدایا ببخش . یکی می گوید خدا پشیمانم و ذکر استغفراله را بکار می برد . انسان وقتی از گناهان گذشته پشیمان می شود و تصمیم می گیرد که ، دیگر تکرار نکند . البته حق ناس را ادا میکند و حق اله را هم ادا میکند ،  سعی می کند گناهان قبلی را با عبادت و رفتارهای خوب جبران کند و این یک توبه واقعی میشود . و توبه نصوح میشود که به تعبیر قرآن : یا ایهاالذین امنوا توبوا الی الله . ای کسانی که ایمان آورده اید توبه نصوح داشته باشید . توبه نصوح همین است که من عرض کردم . برای توبه نیامدند ، آداب و قوانینی و مراحلی را مطرح کنند که بهانه ، دست گناهکاران بیفتد و توبه را عقب بیندازند . یک توصیه هایی برای بهتر شدن توبه ، از اولیاء اله داریم ولی جزء قوانین توبه نیست . چون که توبه تاخیر نیفتد . زیرا عمر ما که معلوم نیست . لذا هر لحظه ای ، هر زمانی و هر موقعیتی می توانید توبه کنید . مهم این است که برسد به بن بست و بفهمد خدا دوستش ندارد و برگردد . حالا می خواهد توی ماشین باشد ، در کلاس و یا خانه باشد ، فرقی نمی کند . یک لحظه است . برای اینکه به تاخیر نیفتد ، نیامدند پیچیده اش بکنند و دست وپا گیر بشود . البته لحظه ای که توبه میکند و پشیمان میشود ، اشک و آه و تضرع هم داشته باشد این خیلی بهتر است و هر چه این آه و ناله ، سوزناک تر و داغ تر باشد ، انقلاب درونی تر است . انسان بهتر به پذیرش توبه نائل میشود و احساس نشاط  و شادابی به او دست میدهد . یک آسایش خاطر که خدا من را بخشیده . امیدوار به زندگی و اطاعت الهی میشود. کار پیچیده ای نیست . فقط یک نکته ، بعضی ها وقتی مشکلی پیش می آید و با خدا کار دارند ، توبه میکنند و اشک هم می ریزند ولی کنج دلشان ، پشیمان واقعی نیستند و تصمیم جدی برای ترک ندارند . فعلاً خرشان از پل بگذرد ، مشکلشان حل بشود ، دوباره تکرارش میکنند . این توبه واقعی نیست و نصوح نیست . و در آموزه های دینی ما ، این را مسخره کردن خدا میدانند . رسول اکرم میفرماید : التاب من الذنبه کما لاذنب له . کسی که از گناه توبه کند،  گویی گناهی نکرده است . مثل کسی که از مادر به دنیا آمده است و در ادامه می فرمایند : والمقیم من الذنبه و هو مستغفر منه کالمستهزء. اما آنانکه می خواهند گناه را انجام بدهند و استغفار میکنند ، مثل کسی است که دارد خدا را مسخره میکند . از عمرمان استفاده کنیم  و هر لحظه توبه کنیم .

 

           
آیا کسی که می خواهد توبه کند باید آداب خاصی را رعایت کند یا جملات خاصی را بگوید تا خیالش راحت بشود که توبه اش پذیرفته شده است ؟
خیر جمله ی خاصی نمی خواهد . آداب خاصی ندارد . با هر لفظی و با هر کلامی و هر کس با سلیقه ی خودش بگوید : خدایا اشتباه کرده ام  ، به خطار رفته ام ، به بیراهه   رفته ام ، خدایا حق تو را ادا نکردم ، استغفرالله ربی و اتوب الیه . مهم پشیمانی قلبی است که انسان پشیمان بشود و تصمیم بگیرد که این گناه را دیگر تکرار نکند . لذا در هر موقعیتی و در هر مکانی و در هر زمانی مثلا انسان دارد در جاده می رود و پشت فرمان هم هست و یکدفعه به این نتیجه میرسد که باید به سمت خدا برگردد ، دلش         می شکند و قطره اشکی جاری میشود ، اینجا جای توبه است . نیمه شب ، صبح ، هیچ محدودیت زمانی و مکانی ندارد . اینکه تاکید دارند که هیچ آداب خاصی ندارد یا اگر دارد ضرورتی ندارد که ما آنرا انجام بدهیم ، بخاطر این است که توبه به تاخیر نیفتد . این خیلی مهم است . ما که عمرمان دست خودمان نیست و ممکن است پنج ثانیه بعد تمام کنیم و توفیق توبه از انسان گرفته شود لذا توبه را سخت نکردند و مقید به یکسری قیود و آداب بکنند البته چرا در روایت داریم که مثلا غسل بکنید غسل توبه ، وضو بگیرید ، دو رکعت نماز بخوانید و لفظ استغفار را بگویید ولی این ها مستحبات است . یعنی ضرورتی ندارد که انجام بشود . حالا اگر موقعیتی باشد و انسان  غسل توبه را هم بکند و دو رکعت نماز هم بخواند و آداب را بجا بیاورد خیلی بهتر است ولی اصل توبه متوقف بر این ها نیست و توبه نباید معطل اینها بشود . الان انسان توبه کند ، بهتر از پنج دقیقه بعد است چون معلوم نیست که خدا این توفیق را به انسان بدهد . و اینکه انسان چطور مطمئن بشود که توبه اش پذیرفته شده است  این دیگر بستگی دارد که  دل انسان  بشکند و پشیمان بشود و چقدر ناله هایش سوزناک باشد . هر قدر ناله های انسان سوزناک تر واشک های انسان بیشتر باشد و از صمیم قلب باشد ، انسان اطمینان بیشتری پیدا می کند که توبه اش پذیرفته شده است . و کسانی که تجربه کرده اند       می دانند که بعد از توبه یک احساس نشاط ، شادابی و احساس آرامش به انسان دست   می دهد و استرس ها و اضطراب هایی که زمان گناه کردن داشت ، همه از بین میرود . یکی از عوامل جدی استرس های ما انسان ها ، گناهان ماست . اللهم اغفر لی الذنوب  التی تنزل البلا . بله گناه بلا می آورد . اگر توبه قلبی باشد توبه پذیرفته میشود ولی اگرزبانی باشد پذیرفته نیست . امام باقر (ع) می فرماید: کسی که گناه میکند مثل کسی است که گناه نکرده است و در پایان می فرماید : اگر کسی که گناه میکند و با زبان استفغار می کند مثل این است که خدا را مسخره می کند. اما باز این معنایش این نیست که شما جوان عزیز اگر بعد از توبه باز به گناه بازگشتی ،  بگویی نه من آدم نمی شوم  و اینکه بترسند که خدا را استهزا کردند و بگویند که من نابود هستم و من جهنمی هستم . خیر این ها درست نیست . غلط است . باز باید توبه کند . بعضی از جوان ها تلقی شان این است که اگر من گناهی میکنم و توبه ام را می شکنم ، پله ی اول هستم  و سر خط اولم آمده ام . خیر عزیزان این جوری نیست . وقتی شما یک بار توبه می کنید مدتی تحمل میکنید و گناه نمی کنید و باز مرتکب آن گناه می شوید ، شما آن نردبان را یک پله بالا آمده اید ، شما سر جای اولتان نیستید . باز توبه می کنید و یک ماه می گذرد و باز گناه میکنید ، شما پله دوم هستید . ممکن است شما چند بار توبه را بشکنید و دوباره توبه کنید ولی شما پله پله بالا آمده اید . یک وقت به جایی میرسد که انسان خسته میشود ، توبه می کند و تا ته آن می رود . این حدیث برای کسی است که میگوید خدایا ببخش ولی حتی همان لحظه دارد گناه میکند و یا خدایا ببخش ولی همان لحظه نگاهش به نامحرم است ، در مسیر گناه می رود و باز می گوید ببخش . نمی خواهم جوانان این حدیث را این طور برداشت کنند که من دیگر کارم تمام است چون یکبار توبه ام را شکسته ام . ناامید نشوید و توبه کنید مطمئن باشید که خداوند شما را می بخشد . کسی که توبه      می کند و یاد گناهانش می افتد ، لذت نمی ب<0:)د ، بهم می ریزد ، منقلب میشود و اشک می ریزد و متنفر از گناهش است . این حدیث برای کسی است که هنوز شوق گناه در دل دارد و به زبان توبه میکند .

آیا میشود کسی که توبه می کند جایگاهش نزد خدا مثل زمانی بشود که گناه نکرده باشد ؟ آیا میشود خدا او را به اندازه ی زمان قبل از گناه دوست داشته باشد ؟  
بله میشود کسی که توبه کرده محبوب درگاه خداوند بشود . خدا در قرآن می فرماید : خدا توبه کنندگان را دوست دارد . حالا من بشارتی به جوانان بدهم که خداوند هر توبه کننده ای را دوست دارد ولی توبه کننده جوان را بیشتر دوست دارد . رسول اکرم فرمودند : توبه خوب است اما در جوان نیکوتر است . یا هیچ چیزی زیباتر و محبوب تر نزد خدا از جوان توبه کننده نیست .  اگر یکنفر در بیابان برهوت و شب تاریک مرکب خودش را گم کند مثلا شتر با توشه اش را در شب تاریک از دست می دهد این انسان ناامید است و مرگ را با چشم های خودش می بیند و قطع امید کرده است و یک دفعه می بیند که شتر جلویش ظاهر شد با همان توشه ، این چقدر خوشحال میشود ؟ امام باقر (ع) می فرمایند : یک نفر که توبه میکند و بر می گردد خدا از این آدم بیشتر خوشحال میشود . او چقدر خوشحال شده که به مرکبش رسیده حالا مثلا مثال امروزی اینکه آقا با ماشین زانتیا در بیابان برهوت با همه مدارک و غذا گم کرده وناامید است و یک دفعه آنرا اتفاقی پیدا میکند ، ببینید چقدر خوشحال میشود . من در خیلی از مشاوره ها        می شنوم که جوانان می گویند که من گناه کرده ام و مطمئن هستم که خدا من رادوست ندارد . در پی این فکر توبه نمی کند یا جوان توبه کرده و میگوید من یقین دارم که خدا توبه من را قبول نکرده است . لذا گناه می کند . عزیزان با این القائات شیطانی مقابله کنید . شیطان می خواهد القاء کند و شما را نابود کند . میخواهد جلوی بندگی شما را بگیرد . می خواهد جلوی عبادت شما را بگیرد و نهایتا میخواهد شما را به کفر برساند . طبق آموزه های دینی ما ، یاس نتیجه اش کفر است و انسان به کفر می رسد . ما در تاریخ چه آدمهایی داشتیم که خیلی شرارت کرده اند ولی توبه کرده اند ، منقلب شده اند و به سمت خدا برگشته اند و نه تنها محبوب خدا شده اند بلکه جزء اولیائ الهی خدا شدند . ما آدمهایی مثل بُشر حافی ، فُضیل عیاض و حربن یزید ریاحی داشته ایم که گناهانشان هم کم نبوده ، خودشان با چراغ توبه دلشان روشن شده ، محبوب خدا هم شده اند و مهمتر اینکه خود این ها مراد شده اند ، مرشد و هدایت گر شدند . این ها گناهکاران زیادی را هدایت کردند . بشر پابرهنه یعنی حافی ، او انسان عیاشی بود و در منزلش محافل گناه داشت . یک روز امام کاظم (ع) از منزل ایشان رد میشدند . صدای بزن و برقص را شنیدند همان موقع هم کنیز خانه آشغالها را بیرون آورده بود . امام از او پرسید که صاحب این خانه ولی است یا عبد است . گفت : نه عبد نیست مولی است . حضرت فرمودند : معلوم   است اگر عبد بود این کارها را نمیکرد . کنیز به خانه دیرتر برگشت . کنیز داستان را گفت . بشر فهمید این شخصیت چه کسی بود ، بدون کفش از خانه بیرون زد و به دست و پای امام افتاد و توبه کرد و در تاریخ به بُشر پابرهنه معروف است و یا داستان فُضیل را خیلی ها میدانند . فضیل راهزن بود و به کاروانهای زائران خدا حمله می کرد و اموال آنها را می گرفت . یک شب نشسته بود و منتظر حمله به کاروان بود . یک زائری دورتر از کاروان در بیابان مشغول خواندن قرآن بود و این آیه را خواند : آیه 16 سوره ی حدید می فرماید : آیا وقت آن نرسیده است که دلهای مومنان با یاد خدا خاشع شود ؟ فضیل منقلب شد و گفت : چرا . به دل کوه زد و تا مدتها کسی از فضیل خبری نداشت . گریه و زاری کرد ،  توبه کرد ، پاک شد ، برگشت و مراد    خیلی ها شد . شاگرد داشت ، درس میداد و گناهکاران را هدایت می کرد . شما که از اینها بدتر نیستید ؟ شما نگران هستید که محبوب خدا نمی شوید به قبل    برنمی گردید ؟ شما محبوب خدا میشوید و می توانید جزء اولیاء الهی هم باشید . سوره فرقان آیه 70 و 71 می فرماید : اگر شما توبه کنید خدا بدی های شما را به خوبی ها تبدیل میکند . سوره مریم آیه 60 و 61 می فرماید : کسانی که توبه بکنند و عمل صالح انجام بدهند وارد بهشت می شوند و هیچ ستمی به آنها نمی شود و بهشت عدنی را به آنها میدهم که به بنده های خودم می دهم . این وسوسه ی شیطان است و میخواهد مانع عبادت شما بشود .

 من قبلا پسر پاکی نبوده ام ولی الان چند سالی است که توبه کرده ام . آیا واقعا دختر پاکی در زندگی نصیب من نمی شود؟
پاسخ – شما توبه کرده اید و طیب شده اید و اگر عقلانی و اصولی ازدواج کنید دختر طیبی نصیب شما خواهد شد . ما طیب هایی داریم که غلط ازدواج کرده اند وهمتای خودشان را پیدا نکرده اند. اگر توبه ی شما واقعی باشد و اصولی ازدواج کنید یک همسر پاک نصیب شما خواهد شد. پیامبر فرمود: کسی که توبه می کند اصلا گناهی ندارد .کسی که از گناهانش توبه می کند مثل کسی است که از مادر متولد شده است .البته توبه باید واقعی و نصوح باشد یعنی پشیمانی واقعی و ترک گناه بطور جدی و جبران حق الله و حق الناس .
توبه ی واقعی این است که انسان وقتی به یاد گناهش می افتد بغض گلویش را بگیرد و      اشک در چشمانش جمع بشود و انسان از خودش بدش بیاید و باید شیرینی گناه از بین رفته باشد. اگر شما این نشانه ها را دارید بدانید که طیب شده اید. در قرآن داریم :خدا توابین را دوست دارد. پیامبر فرمودند : هیچ چیزی نزد خدا از یک جوان توبه کننده زیباتر نیست . توبه نیکو است ولی برای جوان نیکوتر است .
حتی شما بعد از توبه، جایگاه قبلی خودتان که طیب بوده اید را بدست می آورید. این وعده ای است که خدا به شما داده است. آیه 71 سوره ی فرقان داریم: خدا گناهان توبه کننده را به خوبی تبدیل می کند. سوره ی مریم آیه 61 داریم: خدا توبه کننده را وارد بهشت می کند و به آنها ستم نمی شود. اگر توبه واقعی نباشد و انسان فقط استغفرالله بگوید، در روایت داریم که این توبه تمسخر خداست .
 چند سالی است که با آقایی رابطه ی گناه آلود داشته ام و می خواهم توبه کنم و از خدا شرم دارم . آیا خدا توبه ی من را می پذیرد ؟
پاسخ – بله. خدا در قرآن قول داده است که توبه ها را بپذیرد. در قرآن داریم : ای کسانی که گناه کرده اید ناامید نشوید خدا همه ی گناهان شما را می بخشد اگر توبه کنید.جوانی به پیامبر گفت که من گناهان زیادی کرده ام آیا خدا من را می بخشد ؟ پیامبر فرمود :آیا این گناه تو از کوه ابوقبیس هم بزرگتر است ؟ جوان گفت : بله . پیامبر فرمود : باز هم خدا تو را می بخشد . بعضی از مفسرین شان نزول این آیه را به وحشی که عموی پیامبر را کشته بود، تطبیق داده اند . هر قدر هم که گناه شما زیاد باشد از گناه وحشی بیشتر نیست .ممکن است که شیطان شما را وسوسه کند که خدا تو را نمی بخشد . باید خیلی مواظب باشید . یکی از کارهای شیطان این است که توبه شما را به تاخیر می اندازد ومی گوید : بعدا بعدا . پس زود توبه کنید .مطمئن باشید که خدا شما را می بخشد .  
می خواهم از گناهان گذشته توبه کنم ولی نمی دانم چطور توبه کنم ؟آیا توبه کدرن آداب خاصی دارد ؟
پاسخ – همین که شما از گناهان گذشته پشیمان بشوید و تصمیم بگیرد که دیگر آنرا تکرار نکنید این توبه است . پیامبر فرمود: همین که پشیمان بشوید، این توبه است .امام باقر(ع)  می فرماید : برای توبه همان پشیمانی کافی است . توبه آداب خاصی ندارد ولی بعضی آداب را در کتاب فرموده اند. آداب خاصی برای توبه گفته نشده است تا انسان آنرا به تاخیر نیندازد و موقعیت ها ی توبه را از دست ندهد .هر وقت انسان اراده ی توبه کرد و با هر ادبیاتی می توان توبه کرد. توبه را مقید به آدابی نکرده اند تا انسان توفیق توبه را از دست ندهد . اگر کسی درهنگام مرگ توبه کند، و می داند که می خواهد بمیرد توبه اش قبول نیست . اگر شما حق الناسی بر گردن تان هست آنرا ادا کنید و اگر حق الهی هم بر گردن تان است  آنرا ادا کنید. توبه نصوح توبه ای است که انسان وقتی گناهان را به یاد می آورد حالت نفرت به او دست بدهد. اگر انسان توبه کند و هنوز شیرینی گناه در او باشد این توبه قبول نیست .خدا توبه ی نصوح را می پذیرد .
بعضی افراد وقتی توبه می کنند ولی باز نگران هستند که نتوانند همه ی حق ها را ادا کنند . راهنمایی بفرمایید .
پاسخ – مهم این است که شخص توبه بکند و پشیمان بشود و حق ها را ادا کند. این فرد باید به فضل خدا امیدوار باشد .خدا توبه کنندگان را دوست دارد. امام صادق (ع) می فرماید : اگر کسی مرکب خودش را در شب تاریک گم کند وبعد آنرا پیدا کند خیلی خوشحال میش ود. وقتی بنده ای توبه می کند وبه سمت خدا می آید خدا به همین اندازه خوشخال می شود. ما باید در حد توان مان همت کنیم .اصل مطلب توبه نصوح کردن است .
قبلا انسان خوبی بوده ام و با خدا ارتباط خوبی داشتم ولی الان با خدا ارتباطی ندارم . اگر من توبه کنم می توانم جایگاه قبلی خودم را بدست بیاورم ؟
پاسخ – بله . خدا توبه کنندگان را دوست دارد.خدا به توبه کننده توجه می کند و می تواند به مقام قرب الهی برسد. پیامبر فرمود : توبه نیکواست  اما در جوان نیکوتر است . در تعبیری فرمودند : هیچ چیزی نزد خدا محبوب تر از جوان تائب نیست . شما توبه نصوح کنید و محبوب خدا بشوید .درتاریخ کسانی بوده اند که اهل گناه بوده اند ولی توبه کرده اند و مرشد شده اند . بشرحافی  فردی بود که خیلی اهل گناه بود. روزی امام کاظم (ع) از منزل او می گذشتند و دیدند که صدای موسیقی می آید و امام پرسید: آیا صاحبخانه عبد است یا مولا ؟ کنیز گفت : مولاست .امام فرمود : مشخص است که او عبد نیست . بعد بشرپابرهنه به دنبال امام رفت و توبه کرد .یک جمله ی امام او را تغییر داد. فضیل عیاض راهزن بود و آیه ای او را منقلب کرد . او منتظر کاروانی بود که از آنها دزدی کند و صدای قرآن را شنید که می فرمود :آیا وقت آن نرسیده است که دل  های مومنان با یاد خدا خاشع گردد؟ او از درون منقلب شد. بعد ها فضیل استاد شد و شاگردانی داشت. پس نباید ناامید بود. خدا آنقدر مهربان و رحیم است که گناهان توبه کننده را به خوبی تبدیل می کند. روایت داریم که توبه کنندگان داخل بهشت می شوند و خدا ستمی به آنها روا نمی دارد. البته کسی که گناه نکرده است مقامش با فرد توبه کننده خیلی فرق دارد و بالاتر است .
 من توبه کرده ام  ولی می ترسم دوباره به گناهانم برگردم .چکار کنم که ثابت قدم باشم و به سراغ گناهان قبلی نروم ؟
پاسخ – شما می توانید از استرس های زمان گناه یاد کنید .گناه استرس می آورد .انسان وقتی گناه می کند منتظر بلاست. یکی از علل نزول بلا گناه است .انسان وقتی توبه می کند آرامش پیدا می کند. مواظب القائات شیطان باشید که در شما یاس ایجاد نکند. سعی کنید که بیکار نباشید و با فکر گناه مقابله کنید. حضرت علی (ع )می فرماید : کسی که زیاد فکر می کند به سمت گناه کشیده می شود. حضرت عیسی فرمود : موسی شما را از گناه نهی کرد من شما را از فکر گناه نهی می کنم .دیگر اینکه شما زمینه های گناه را از بین ببرید .اگر با دوستانی گناه می کردید دیگر با آنها ارتباط نداشته باشید و باید ابزار گناه را از بین ببرید . اگر اینترنت و کامپیوتر یا موبایل ابزار گناه شما بوده است آنها را فراموش کنید . در زمان مشخصی کار مشخصی بکنید که این اراده ی شما راقوی می کند . ارتباط خودتان را با خدا قویتر کنید کتاب هایی در مورد معاد مطالعه کنید به یادمرگ باشید و جبران کنید . در دعا داریم : آه از کمی توشه و طولانی بودن راه.

استغفار را جدی بگیریم . وقتی انسان به فکر گناه می افتد باید استغفار کند. روایت دارمی : خودتان را با استغفار معظر کنید تا بوی نامطبوع گناه شما را مفتضح نکند. از استغفار غافل نشوید.

•